بررسی علت پریدن فیوز برق ساختمان و راهنمای رفع آن

پریدن فیوز برق ساختمان یکی از رایج ترین مشکلاتی است که در ساختمان ها دیده می شود. در زمان کار یا حتی در منزل زمانی که متوجه پریدن فیوز می شویم، سریعا به سراغ کنتور رفته تا بتوانیم آن را عیب یابی کنیم. عوامل گوناگونی باعث بروز این مشکل در ساختمان می شود. پریدن فیوز برق کولر گازی، ماشین لباسشویی، اسپیلت و … از اتفاقاتی است که همه ما شاهد آن بوده‌ایم. اگر شما هم با مشکل پریدن فیوز برق در ساختمان روبه رو هستید و می‌خواهید بدانید باید چه اقداماتی را برای رفع این مشکل انجام دهید، ادامه مطلب را بخوانید.

در صورتی که به برق کشی ساختمان علاقه مند هستید از شما دعوت می‌کنیم که در دوره آموزش برق ساختمان شرکت نمایید.

فیوز یا کلید مینیاتوری چیست؟

فیوز قطعه‌ ای محافظ با مقاومت کم می‌ باشد که از یک محفظه نارسانا و یک سیم فلزی مانند آلومینیوم، سرب، مس و روی ساخته شده است. این قطعه در ابتدای ورودی مدار الکتریکی و الکترونیکی نصب می‌شود تا در صورتی که جریان در مدار بیشتر از جریان مصرفی دستگاه شود، جریان برق مدار را قطع کند. با این روش از اتصال کوتاه شدن و وارد شدن آسیب‌های بیشتر به وسایل برقی مختلف مانند موبایل، لپ تاپ، لوازم خانگی، خودروها، خارن، باتری، کابل، تجهیزات الکترونیکی صنعتی و … جلوگیری می‌ شود.

فیوزها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای مصارف خاصی کاربرد دارند. دسته بندی فیوزها با معیارهای متفاوتی انجام می‌شود. از رایج‌ترین دسته بندی فیوزها می‌توان به تفاوت در شکل ساختاری، کاربردی، ولتاژ شبکه و زمان قطع فیوز اشاره کرد.

فیوزها در گذشته به انواع مختلفی از جمله: فیوزهای شیشه ای یا کاردی تقسیم می شدند. اما امروزه فیوزها به کلید مینیاتوری تبدیل شدند. کلیدهای مینیاتوری برای یک ساختمان بسیار مفید می باشند و مشکلات بسیاری جلوگیری می کنند.

عملکرد فیوز چگونه است؟

عملکرد فیوزها بر اساس گرمایشی که با جریان در مدار الکتریکی ایجاد می‌شود، می‌باشد. جریان برق ابتدا از رشته یا سیم فلزی فیوزها عبور می‌کند، سپس به کلیدها و پریزهای برق ساختمان منتقل می‌شود. با افزایش جریان برق عبوری، گرمایی در مدار ایجاد می‌شود که رشته سیم فیوز را ذوب می‌کند. در نتیجه جریان الکتریسیته قطع خواهد شد.

حتماً بخوانید: استانداردهای برق کشی ساختمان

وظیفه کلید مینیاتوری چیست؟

از وظایف کلید مینیاتوری می توان به فاز داشتن تک تک کلید ها اشاره نمود.

برای برق دادن به تک تک کلید ها می بایست یک فاز ورودی به اولین ترمینال کلید مینیاتوری متصل نموده و سپس با استفاده از یک شینه یا یک سیم مابقی کلید ها را به یک دیگر متصل نموده یا اصطلاحا به آن پل داد. در نهایت؛ بالای تک تک کلیدهای مینیاتوری دارای برق یا فاز می گردند.

و در پایین برای یکایک کلیدها خروجی می گیریم. در این حالت شما برق هر یک از قسمت های مختلف منزل: برای مثال پذیرایی، آشپزخانه یا تراس را تفکیک کرده اید. حال این تفکیک می تواند بسیار مفید باشد زیرا مدارهای منزل معمولا به صورت موازی بسته می شوند، یعنی با قطع شدن یک مدار بقیه ی مدار ها به کار خود ادامه می دهند. اما در مدار های سری پس از قطع یک المان بقیه ی مدارها نیز از کار می افتند.

حال با این توضیحات به اهمیت موازی بودن مدار ها پی بردیم. به طور مثال اگر در آشپزخانه ی شما یک وسیله ی بسیار پرمصرف وجود داشته باشد؛ ممکن است فیوز مربوط به آشپزخانه بپرد، اما در مابقی ساختمان برق را از دست نخواهیم داد.

علت پریدن فیوز برق ساختمان چیست؟

۱.افزایش جریان عبوری در مدار علت پریدن فیوز برق

در صورتی که سیم‌های ساختمان فرسوده، خراب یا شل شوند و یا سیم کشی برق دستگاه‌های الکتریکی به درستی انجام نشده باشد، باعث افزایش جریان عبوری در مدار می‌شوند. افزایش جریان سبب افزایش دمای تولیدی شده و اتصال کوتاه رخ می‌دهد.

۲.پریدن فیوز برق ساختمان به علت اتصال کوتاه یا اضافه بار

علت دیگری برای پریدن فیوز کنتور وجود دارد. اگر جریانی بیشتر از جریان برق مصرفی در سیم وجود داشته باشد، اتصال کوتاه رخ داده و بار الکتریکی افزایش می‌یابد. احتمال دیگری که وجود دارد اختلال در سیم کشی برق ساختمان است که اضافه بار ایجاد می‌شود. با ایجاد اضافه بار، دما بالا رفته و احتمال آسیب‌هایی مانند آتش سوزی یا انفجار وجود دارد.

۳.بروز مشکل در سیم کشی دستگاه‌های الکتریکی

یک دلیل دیگر پریدن فیوز برق وجود مشکلاتی مانند سیم کشی در دستگاه‌های الکتریکی می‌باشد که سبب افزایش جریان عبوری مدار خواهد شد.

۴. پریدن فیوز در خارج ساختمان:

از دیگر مواردی که می تواند علت پریدن کلید مینیاتوری باشد، پریدن فیوز در داخل ساختمان نمی باشد و در خارج ساختمان این اتفاق می افتد.

با یک مثال ساده می توانیم این موضوع را برای شما توضیح دهیم.

فرض کنید کنتور برقی که در پایین یا ورودی ساختمان است ۲۵ آمپر است و همچنین در داخل ساختمان یک کلید مینیاتوری ۲۵ آمپر نیز به کار برده ایم. با اینکه هر دوی کنتور و کلید مینیاتوری دارای توان یکسان هستند اما کلید مینیاتوری بالا نمی پرد و کلید پایین مستقیم از ورودی ساختمان می پرد. دلیل این امر را توضیح خواهیم داد.

بر اساس قانون استاندارد ماده ۱۳ روی کلیدها یک سری حروف و اعداد وجود دارد که اگر هر یک از این حروف یا اعداد طبق قانون استاندارد رعایت نشوند، مشکلات ذکر شده در ساختمان شما ایجاد می گردد.

بعد از پریدن فیوز برق ساختمان چه باید کرد؟

برای رفع پریدن فیوز برق، به دنبال دلیل آن باشید. برای اینکار باید وجود ایراد در برق ساختمان، خرابی در مدارات وسایل برقی را جستجو کنید.

۱-علت پریدن فیوز را بیابید

در صورتی که برق کشی ساختمان جدید باشد: فیوزهای تابلو برق را قطع کنید. سپس فیوز کنتور را متصل کنید. اگر در این مرحله فیوز بپرد، نشان دهنده اتصالی در سیم کشی برق اصلی ساختمان هست. اگر فیوز بالا بماند باید نوبتی و به ترتیب فیوزهای تابلو برق را متصل کنید تا فیوزی که سبب قطع برق در ساختمان شده، مجدداً بپرد و بتوانید محل اتصالی در برق ساختمان را پیدا کنید.

اگر برق کشی ساختمان قدیمی باشد: باید مراحل مربوط به ردیابی اتصالی در محل را که در زیر به آن می پردازیم انجام دهید. از چند راهی‌ها بررسی را شروع کنید، سپس به سراغ چک کردن وسایل برقی خود بروید. در صورت لزوم و برطرف نشدن مشکل پریدن فیوز اصلی، ابتدا کلیدهای برق را چک کنید و نهایتاً برای باز کردن پریزها اقدام کنید.

در صورتی که چند دستگاه پرمصرف را به یک چند راهی متصل کرده باشید، ممکن است علت پریدن فیوز همین موضوع باشد. توجه داشته باشید که در حالت کلی نباید چندین دستگاه پر مصرف را به یک چند راهی وصل کنید چرا که فشار زیادی وارد شده و باعث پریدن فیوز برق می شود.

۲-محل اتصال کوتاه را پیدا کنید.

برای پیدا کردن محل اتصال کوتاه ابتدا وسایل برقی را از پریز جدا کنید، حالا فیوز را متصل کنید. در صورتی که برق جریان یابد، متوجه ایراد در دستگاه‌های خود می‌شوید. دستگاه‌های خود را به صورت نوبتی به برق متصل کنید تا بتوانید دستگاهی را که مشکل برق دارد، پیدا کنید.

۳-کلید و پریزهای برق را بررسی کنید

اگر مشکل در دستگاه‌های شما نباشد، باید کلیدهای چراغ‌های خانه را خاموش کنید و بعد فیوز را متصل کنید. در این مرحله دو امکان وجود دارد:

وقتی در این مرحله فیوز نپرد، یعنی مشکل از کلیدهای چراغ‌ها بوده است. چراغ‌ها را به ترتیب و نوبتی روشن کنید تا دکمه‌ای را که سبب پریدن فیوز کنتور برق شده، بیابید. مرحله بعد تعویض کلید چراغ خراب می‌باشد.

اگر بعد از روشن کردن دکمه‌های چراغ‌ها، فیوز قطع شود، یعنی کلیدهای چراغ‌ها دلیل پریدن فیوز کنتور برق نبوده‌اند و قطعی برق علت دیگری دارد. پس به سراغ بررسی پریزها بروید.

پریزهای متصل به دیوار را باز کنید. در صورتی که متوجه خروج سیم‌ها از پیچ داخل پریز شدید، حتماً آن را تعمیر کنید تا مشکل برطرف شود.

همانطور که توضیح دادیم هر یک از کلیدهای مینیاتوری می تواند مخصوص یک قسمت از ساختمان باشد.

به طور مثال اگر کلید مخصوص حال و پذیرایی دچار پریدگی شده است می بایست به عنوان قدم اول مسیر سیم کشی حال و پذیرایی را مورد بررسی قرار دهید.

لذا تا قبل از عیب یابی نکردن و رفع آن اقدام به زدن کلید نکنید و پس از اینکه مسیر سیم کشی را عیب یابی نمودید و آن را رفع اشکال کردید می توانید کلید را بزنید. در این حالت متوجه خواهید شد که دوباره برق به قسمت مورد نظر می رسد.

علت خرابی کلید مینیاتوری

چند دلیل می تواند موجب خرابی کلید مینیاتوری شود. از دلایل مربوط به خراب شدن کلید مینیاتوری می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

۱.خراب شدن و از بین رفتن قابلیت ارتجاعی فنر در صورت اتصالی بیش از حد

۲.به هم خوردگی فاز یا نول یا اصطلاحا بروز پدیده ی اتصال کوتاه

علاوه بر دو مورد قبلی باید اضافه کنیم، معمولا در بازار کلید نشتی جریان با کلید محافظ جان اشتباه گرفته می شود. به این منظور که کلیدی تحت عنوان محافظ جان وجود ندارد، زیرا با تست کردن آن متوجه خواهید شد که با برخورد فاز و نول به هم، کلید دچار پریدن نمی شود و فیوز اصلی می پرد.

روش‌های پیشگیری از پریدن فیوز برق ساختمان

هر ساله افراد زیادی به دلیل نوسانات برق و پریدن فیوز برق ساختمان دچار خسارات مالی می‌شوند. برای کاهش زیان‌های مالی و جلوگیری از سوختن وسایل برقی چند راه ساده وجود دارد:

هر پریز را به یک کلید اتوماتیک جداگانه مجهز کنید.

از دستگاه‌ های الکتریکی و چندراهی‌های استاندارد و سالم استفاده کنید.

از یک چند راهی مشترک برای چند دستگاه به طور همزمان استفاده نکنید.

دستگاه‌ های الکتریکی مانند اتو، سشوار، کولر گازی، فن، ماشین لباسشویی، ظرفشویی، سماور، مایکروفر، اتوبخار، سرمایش مرکزی از وسایل پرمصرف به شمار می‌روند؛ این وسایل را همزمان با هم روشن نکنید.

چگونه از مصرف برق جلوگیری نماییم؟

یکی از روش های جلوگیری از مصرف برق همان رعایت کردن تیپ های اعداد و حروف بروی کلید ها می باشد که برخی از این تیپ ها را به اختصار برای شما توضیح خواهیم داد.

• تیپ A: برای مصارف بسیار بالا مانند بیمارستان ها
• تیپ B: یا اصطلاحا تندکار برای مصارف روشنایی
• تیپ C: کندکار یا برای مصارف کم مانند پریزها
• تیپ D: خیلی کندکار و برای مصارف ترانسفورماتورها یا ژنرانورها

سخن آخر در علت پریدن فیوز ساختمان

همانطور که توضیح دادیم با رعایت کردن همین موارد ساده و به خصوص رعایت تیپ های A/B/C/D اطمینان می دهیم که در برق کشی ساختمان دچار مشکل نخواهید شد و با رعایت نکردن آن ها ممکن است دچار خسارت های جبران ناپذیری شوید. همچنین کار با برق نیازمند مهارت خاصی می باشد. لذا توصیه می کنیم اگر در برق کشی ساختمان به سوال یا مشکلی برخورد کردید حتما مسئله مورد نظر را با یک نیروی متخصص در میان بگذارید.