معرفی انواع سیم پیچی موتور و اجزای آن

به عبارت ساده، وقتی به یک موتور الکتریکی جریان الکتریکی می‌دهیم، آهنربایی در آن ایجاد می شود و به کمک همان آهنربا، روتور موتور می چرخد. این کار با کمک یک موتور سیم پیچ امکان پذیر است. در این مقاله به معرفی سیم پیچی موتور انواع سیم پیچی ها و همچنین ابزار سیم پیچی موتور می‌پردازیم.همچنین جهت افزایش مهارت آموزی برای شرکت در دوره آموزش سیم پیچی موتور فقط کافیست ثبت نام کنید! اگر شما علاقه مند به یادگیری حرفه ای پر درآمد هستید پیشنهاد می‌کنیم در دوره آموزش سیم پیچی موتور شرکت کنید!

سیم پیچی موتور چیست؟

تعریف سیم‌پیچ موتور الکتریکی این است که سیم‌پیچ‌های یک موتور الکتریکی، سیم‌هایی در داخل سیم‌پیچ‌هایی هستند که معمولاً به دور یک هسته مغناطیسی آهنی انعطاف‌پذیر پیچیده می‌شوند که قطب‌های مغناطیسی را تشکیل می‌دهند و در عین حال توسط جریان تقویت می‌شوند. ماشین های الکتریکی در دو پیکربندی اصلی قطب میدان مغناطیسی، قطب برجسته و همچنین قطب غیر برجسته وجود دارند.

در ماشین پیکربندی قطب برجسته، قطب میدان مغناطیسی را می توان با یک پیچ سیم پیچ تقریباً در زیر سطح قطب بوجود آورد. در یک پیکربندی قطب غیر برجسته، سیم پیچ را می‌توان در شکاف های روی سطح قطب پخش کرد. یک موتور قطب سایه دار شامل سیم پیچی است که در اطراف قطعه قطب قرار می‌گیرد که فاز میدان مغناطیسی را حفظ می کند. برخی از انواع موتورها شامل رساناهایی با فلز ضخیم‌تر مانند ورق‌های فلزی هستند، در غیر این صورت میله‌ها معمولاً مسی و در غیر این صورت آلومینیومی هستند. و معمولاً توسط القای الکترومغناطیسی نیرو محور هستند.

سیم پیچی موتورهای تک فاز در اماکن مسکونی و سیم پیچ موتورهای سه فاز بیشتر در بحث های صنعتی استفاده می شود. باز کردن موتورها، استخراج اطلاعات، پیچیدن و سرهم کردن قطعات آن نیاز به ابزار خاصی دارد که در ادامه با ابزارهای لازم برای سیم پیچی موتور و عملکرد آنها آشنا می شویم.

انواع سیم پیچی موتور

سیم پیچی موتور به دو نوع زیر تقسیم بندی میشود:

• سیم پیچ استاتور
• سیم پیچ روتور

سیم پیچ های آرمیچر به دو نوع تقسیم بندی می شوند:

• سیم پیچی مجاور (Lap)
• سیم پیچی موج

سیم پیچ استاتور

شکاف هسته استاتور سیم پیچ موتور سه فاز, سیم پیچ استاتور را حمل می‌کند. میتوان این سیم پیچ را با منبع تغذیه سه فاز AC عرضه شود. سیم پیچ موتور بسته به نوع راه اندازی در سه فاز ستاره یا مثلث متصل می‌شود.

یک موتور همانند قفس سنجابی می‌تواند توسط استاتور ستاره به مثلث در مسیر قرار گیرد پس استاتور موتور می‌تواند در مثلث متصل شود. موتور القایی 3فاز حلقه لغزش با گنجاندن مقاومت‌ها در حال پیشرفت است، بنابراین سیم پیچ استاتور موتور القایی حلقه لغزش را می‌توان به صورت ستاره و یا به صورت مثلث مرتبط کرد.

سیم پیچ مجاور یا lap

سیم پیچ lap یا سیم پیچ مجاور یکی از انواع سیم پیچ آرمیچر است. اتصال سیم زمانی انجام می‌شود که خطوط و قطب ها به روشی مشابه به هم متصل شوند. انتهای هر سیم پیچ آرمیچر به کموتاتور متصل می شود. تعداد برس ها در سیم پیچ برابر با تعداد خطوط موازی است. آنها به طور مساوی به دو سیم پیچ قطبی مثبت و منفی تقسیم می شوند. کاربردهای سیم پیچی lap عمدتاً در ماشین های جریان بالا و ولتاژ پایین است. این سیم پیچ ها به سه نوع سیمپلکس، دوبلکس و تریپلکس دسته بندی می شوند.

سیم پیچی موج

سیم پیچ موج از خطوط موازی بین دو برس مثبت و منفی تشکیل شده است. قسمت انتهایی سیم پیچ آرمیچر اولیه ممکن است در فاصله ای به قسمت ابتدایی کموتاتور سیم پیچ آرمیچر بعدی متصل شود. هادی ها در این نوع سیم پیچی را می توان به دو خط موازی در یک قطب دستگاه متصل کرد. تعداد پورت های موازی می تواند برابر با تعداد برس های مورد استفاده برای ماشین های ولتاژ بالا و جریان کم باشد.

هسته روتور قفس سنجابی از یک هسته آهنی استوانه ای تشکیل شده است که دارای یک شکاف منحنی در سطح بیرونی که هادی‌های آلومینیومی یا مسی روی آن است. آنها در انتها با استفاده از حلقه های مسی یا آلومینیومی متصل می‌شوند

ابزار و لوازم مورد نیاز برای سیم پیچی موتور

• سیم لاکی
• حلال لاک
• وارنیش
• میکرومتر
• نخ سربندی بزرگ
• مشعل
• اسکنه و یا ابزاری برای برش سیم پیچ قبلی
• پولی برای یاتاقان
• انواع آچار
• چکش
• انواع پیچ گوشتی
• اسپری روان کننده
• سیم مسی از ابزار سیم پیچی موتور
• سیم آلومینیومی
• کاغذ عایق از ابزار سیم پیچی موتور
• انبردست از ابزار سیم پیچی موتور
• دستگاه برش کویل سیم پیچ استاتور
• سیم پیچ مسی سلب اسکنه
• دیسک های برش برای استاتور یا روتور
• دستگاه کویل کش دستی از ابزار سیم پیچی موتور

کاربرد هر یک از این ابزار چیست؟

پیچ گوشتی

پیچ گوشتی از ابزار سیم پیچی موتور است. این وسیله برای باز و بسته کردن شیار ها و پیچ ها استفاده میشود.

سیم چین و انبردست

برای قطع نمودن سیم ها حین کار و همچنین خم کردن و نگه داشتن سیم ها از انواع گوناگون انبردست و سیم چین استفاده می شود.

آچار

آچار یکی از ابزار سیم پیچی موتور است. از انواع مختلف آچار مثل آچار فرانسه، آچار آلن برای باز و بسته کردن پیچ و مهره های شش گوش و چهار گوش استفاده می شود.

چکش

چکش یکی از ابزار سیم پیچی موتور است. چکش ها نیز به منظور بیرون آوردن سیم های سوخته داخل استاتور و انجام سیم پیچی موتور مورد استفاده قرار می گیرند.

دستگاه سیم پیچ دستی و اتوماتیک

از ماشین های سیم پیچ برای انجام فرآیند سیم پیچی به صورت دستی یا خودکار استفاده می شود. برای موتور های ساده و با ظرفیت کم میتوان از ابزار های ساده و به صورت دستی سیم پیچی را انجام داد.

بسیاری از کسب و کارهای بزرگ از ماشین های سیم پیچ اتوماتیک برای سرعت بخشیدن به فرآیند سیم پیچی استفاده می کنند. هزینه سیم پیچ با استفاده از دستگاه سیم پیچ اتوماتیک بسیار بیشتر از سیم پیچ دستی است.

سیم لاکی

سیم ها از یک رسانای الکتریکی و یک عایق الکتریکی به عنوان پوشش روی سیم برای انتقال پتانسیل الکتریکی از نقطه ای به نقطه دیگر ساخته می شوند.رسانای سیم معمولاً از مس، آلومینیوم و آلیاژهای آنها ساخته می شود.

انواع مختلف سیم از جمله سیم مفتولی، سیم کواکسیال و سیم روکش دار توسط افراد برای کاربردهای مختلف استفاده می شود. سیم لاکی از مس یا آلومینیوم ساخته شده و با یک لایه نازک عایق پوشانده شده است. سیم لاکی به دلیل ضخامت زیاد در سیم پیچی موتور استفاده می شود چرا که در صورت برخورد با یکدیگر جرقه نمی زند. این سیم ها نسبت به کابل های معمولی فضای کمتری را اشغال می کنند و به دلیل مقاومت در برابر حرارت بالاتر، بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.

میکرومتر

میکرومتر یکی از مهم ترین و دقیق ترین دستگاه های اندازه گیری است. میکرومترهای مختلفی برای اندازه گیری در صنایع مختلف طراحی و ساخته می شوند. قطعات اصلی میکرومترها شامل فک ثابت، فک متحرک، بدنه میکرومتر، استوانه مدرج، سیلندر متحرک، جغجغه هرزگرد میکرومتری و قفل کن اندازه می باشد.

میکرومترها به سه نوع ورنیه، دیجیتال، عقربه ای یا ساعتی تقسیم می شوند.
از آنجایی که میکرومتر قابلیت اندازه گیری ضخامت ورق ها و قطر سیم های نازک را با دقت یک صدم میلی متر دارد، برای اندازه گیری قطر سیم در سیم پیچ موتور نیز استفاده می شود. نحوه اندازه گیری قطر سیم ابتدا سیم را بین دو فک میکرومتر قرار دهید و سپس جغجغه را بچرخانید تا سیم دقیقا بین دو فک میکرومتر قرار گیرد. برای اطمینان از تناسب دقیق بین دو فک، به سادگی جغجغه را بچرخانید تا صدا ایجاد شود، در این حالت فک ها دیگر جلو نمی روند.

برای خواندن قطر اندازه گیری شده سیم، لازم است میکرومتر را مستقیماً در مقابل خود قرار دهید تا دچار اشتباه نشوید. مقدار را بر حسب میلی متر از خط کش مهره غلاف و مقدار را بر حسب صدم میلی متر از لبه کلاهک می خوانیم.

کولیکس

برای اندازه گیری قطر و طول داخلی، خارجی و عمقی از کولیس استفاده می شود. کولیس ها در زمینه های مختلف پزشکی، مهندسی و فعالیت های عملی مختلف مانند موتورهای سیم پیچی کاربرد دارند. کولیس در انواع ورنیه یا معمولی، ساده و دستی یا ساعتی در بازار موجود است که نوع پیشرفته و دقیق آن کولیس دیجیتال می باشد.

عایق های الکتریکی و حرارتی

یکی از مراحل مهم در اجرای سیم پیچی با کیفیت، عایق بندی سیم پیچ موتور است. یک مرحله اولیه عایق کاری در سیم پیچی موتور انجام می شود و پس از اتمام کلاف بندی ها، مرحله نهایی عایق کاری مجدداً تکرار می شود. عایق های الکتریکی نقش مهمی در جداسازی الکتریکی بین شیارهای هادی در ولتاژهای مختلف دارند و عایق های حرارتی نقش مهمی در هدایت حرارتی دارند.

استفاده از عایق های الکتریکی و حرارتی از اتصال کوتاه و قطع شدن سیم پیچ جلوگیری می کند و در دماهای بالا دینام نمی سوزد و طول عمر دینام افزایش می یابد.

پولی کش

پولی کش که از یک محور اصلی و دو یا سه بازوی متصل در کناره ها تشکیل شده است، یکی از ابزارهای مورد استفاده در سیم پیچی موتور است. پولی کش به منظور بیرون آوردن هر نوع قطعه یا بلبرینگ بدون آسیب رساندن به قطعه به وسیله نیروی محرک مکانیکی به سمت بالا در سیم پیچی موتور مورد استفاده قرار می گیرد.

نخ بندی

یکی از مراحل مهم در سیم پیچی موتور نخ بندی بوده که از نخ مخصوص سیم پیچی استفاده شده و به صورت دستی انجام می شود. لازم است از دستگاه های نخ بندی اتوماتیک با ویژگی های زیر استفاده شود:

• نخ بندی از نوع لانه زنبوری
• قابلیت کنترل تمام مراحل نخ بندی
• قابلیت تنظیم برای رفرنس های مختلف
• قابلیت تنظیم نخ بندی شیار ها به صورت دوبل و یک در میان
• نخ بندی شیار ها طبق نیاز مشری
• استفاده از کلاهک قابل تنظیم روی کلاف استاتور برای حفظ نظم سیم پیچی

کاغذ عایق مخصوص سیم کشی

کاغذ های عایق بسته به نوع الکترو موتور، در دسته های مختلف Y تا C قسمت بندی شده اند که هر یک در دمای خاصی کاربرد دارند.

• عایق رده Y
• عایق رده A
• عایق رده E
• عایق رده B
• عایق رده F
• عایق رده H
• عایق رده C

حداکثر درجه حرارتی مجاز	نوع عایق
90 درجه سانتی گراد	Y
105 درجه سانتی گراد	A
120 درجه سانتی گراد	E
130 درجه سانتی گراد	B
155 درجه سانتی گراد	H
180 درجه سانتی گراد	F
بالا تر از 180 درجه سانتی گراد	C

سیم قلع و هویه

هویه یکی از تجهیزات اصلی برای انجام عملیات لحیم کاری در هنگام سیم پیچی موتور است که برای اتصال قطعات کوچک در مدارها و مقاومت در برابر خوردگی استفاده می شود. وظیفه ی لحیم کاری اتصال قطعات با ذوب سیم لحیم کاری است. برای لحیم کاری علاوه بر لحیم کاری و سیم قلع به ابزارهایی مانند روغن مخصوص، اسفنج نسوز برای تمیز کردن نوک لحیم و پایه برای نگهداری لحیم نیاز داریم.

جهت ثبت نام در دوره آموزش سیم پیچی موتور از طریق سایت فنون برق اقدام کنید.

بیشتر بخوانید: چگونه موتور الکتریکی را باز و بسته کنیم؟ اصول باز و بسته کردن موتور