سیم پیچی موتورهای الکترونیک از مراحل گوناگونی تشکیل شده است که در مرحله اول و پیش از شروع به کار می بایست از طریق فرمول های سیم پیچی موتور، محاسبات سیم پیچی را انجام داد. در این مقاله قصد داریم به معرفی کامل این فرمول ها همراه با ذکر مثال بپردازیم، با ما همراه باشید.
پیش از آنکه با فرمول های سیم پیچی آشنا شویم بهتر است با پلاک خوانی موتور الکتریکی و اصطلاحاتی که بر روی پلاك و پوسته موتور نوشته شده است آشنا شویم. در این بخش به معرفی این اصطلاحات و نمادهای هر یک می پردازیم.
آن را با نماد Z نشان می دهند که بر روی پوسته موتور یا پلاک آن ثبت شده است.
آن را با نماد ۲P نشان می دهند. که همانند تعداد شیارهای استاتور میزان آن مشخص می باشد.
خطی است که مراکز دو قطب S و N را در یک مغناطیس به هم وصل می کند. سوی محور قطبی از قطب S به طرف N است.
اگر در هر شیار استاتور یک بازوی کلاف قرار بگیرد سیم پیچی موتور را یک طبقه گویند.
تعداد شیارهای موجود بین دو بازوی یک کلاف را گام سیم پیچی یا گام کلاف می گویند.
گام قطبی تعداد شیارهایی از استاتور است که به وسیله یک قطب پوشش داده می شود. گام قطبی را با نماد yp نشان می دهند و مقدار آن از رابطه زیر محاسبه می شود:
حتما بخوانید: چگونه موتور الکتریکی را باز و بسته کنیم؟
در صنعت دور موتورها را بر دقیقه بیان می کنند و روی پلاک موتورها تعداد دور در دقیقه را به صورت R.P.M نشان می دهند. سرعت گردش حوزه دوار را “دور سنکرون” می گویند و آن را با Ns نشان می دهند که اندازه آن بر اساس فرمول زیر به دست می آید.
Ns: دور سنکرون (سرعت گردش حوزه دوار) در هر دقیقه
f: فرکانس جریان متناوب
۲p: تعداد قطب های موتور
فرمول محاسبه سرعت رتور را می توان از رابطه زیر به دست آورد:
مثال: سرعت گردش رتور یک موتور سه فاز ۴ قطب ۱۴۱۰ دور در دقیقه است. اگر فرکانس شبکه ۵۰هرتز باشد، لغزش موتور چند درصد است؟
حتماً بخوانید: ترانزیستور؛ نحوه کار و کابردهای آن چگونه است؟
اگر تعداد شیارهای یک استاتور برابر با Z باشد، در موتورهای m فاز، به هر فاز Z/M شیار خواهد رسید. هر فاز ۲P تشکیل می دهد. بنابراین تعداد شیارهای زیر هر قطب برای هر فاز از تقسیم Z/M به تعداد قطب به دست می آید.
اختلاف زاویه الکتریکی هر شیار را از شیار مجاور آن، زاویه الکتریکی شیار می نامند و آن را نماد aez نشان می دهند.زاویه الکتریکی بین شیارها از رابطه زیر به دست می آید.
P: نصف قطب ها و Z: تعداد شیارهای استاتور را نشان می دهد.
از تقسیم ۳۶۰ درجه به تعداد شیارها، زاویه مکانیکی بین دو شیار به دست می آید. این زاویه را با amz نشان می دهند. زاویه مکانیکی از رابطه زیر محاسبه می شود:
از مقایسه روابط aez و amz می توان نتیجه گرفت:
αez با تعداد قطب ولی αmz مستقل از تعداد قطب است.
مثال: استاتور یک موتور سه فاز، ۳۶ شیار دارد. زاویه الکتریکی و زاویه مکانیکی شیارها را برای حالت های ۲، ۴ و ۶ قطب به دست آورید.
تعداد شیارهای موجود بین دو بازوی یک کلاف را گام سیم بندی می گویند و آن را Yz نشان می دهند.
اندازه Yz از رابطه زیر به دست می آید.
Yp گام قطبی و n شماره هارمونی است.
گام فازی، تعداد شیارهایی است که بین شروع دو فاز قرار دارند. گام فازی را با Yph نشان می دهند. در موتورهای سه فاز، بین فازها ۱۲۰ درجه الکتریکی اختلاف فاز وجود دارد. از آنجا که یک گام قطبی ۱۸۰ درجه الکتریکی است، لذا در موتورهای سه فاز، گام فازی مساوی ۳/۲ گام قطبی است.
تعداد شیارهایی که در یک گام فازی قرار می گیرند، به زاویه الکتریکی شیارها αez بستگی دارد. تعداد شیارهای موجود در یک گام فازی، بر اساس رابطه روبه رو قابل محاسبه است.
با توجه به گام فازی، می توان شیارهای شروع فازها را در یک موتور سه فاز از طریق فرمول زیر محاسبه کرد:
مثال: فازهای یک موتور سه فاز ۲۴ شیار ۴ قطب از کدام شیارها شروع می شوند؟
در این مقاله به طور کامل فرمول های سیم پیچی موتور را با ذکر مثال بررسی کردیم. در صورتی که قصد دارید به صورت کامل و تخصصی سیم پیچی موتورهای الکتریکی را فرا بگیرید توصیه می کنیم در دوره های آموزش سیم پیچی آموزشگاه فنون برق ثبت نام کنید. این دوره های آموزشی زیر نظر سازمان فنی حرفه ای برگزار شده و به شما کمک می کند تا هر آنچه برای ورود به بازار کار سیم پیچی موتور به آن نیاز دارید را فرا بگیرید. آموزش تعمیرات موبایل، آموزش نصب دوربین مدار بسته، آموزش برق صنعتی و . . . برخی از دیگر دوره های پرطرفدار در این آموزشگاه است.
راهنمای جامع استعلام گواهینامه فنی حرفه ای
معرفی بهترین مشاغل پردرآمد فنی در ایران
12 Comments
یک چیز رو نگفتین.اونم اینه که از کجا و از کدام فرول تعیین میکنن ،چند دور سیم برای روتور بپیچین و شماره سیم لاک دار رو چطور انتخاب میکنن
سلام و تشکر از مطالب خوبی که قرار دادید . در بخش محاسبه تعداد دور سیم پیچ مثالی زده شده که موتور سه فاز با ۴ قطب و گردش ۱۴۱۰ rpm ، میزان درصد لغزش را محاسبه کنید فکر میکنم توی بخش حل این مثال اشکالاتی وجود داره چون به نظرم درصد لغزش محاسبه نشده و جایگذاری اعداد به اشتباه انجام گرفته. لطفاً مجدد بررسی بفرمایید
ممنونم
ممنون، مفید بود
با سلام خدمت مهندس گرامی
مشکلی داشتم ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
من ی موتور برق ۲۸۰۰ وات یاما ها تک فاز دارم .مدتی پیش سبم پیچ آرمیچر سوزوند.سیم آرمیچر تخلیه کردم .حالا. دو جا بردم برا سیم پیچی .میگن حساب دور سیم و ضخامت سبم باید باشه که بتونیم سیم پیچ کنبم .خواهش میکنم در صورت امکان راهنمایی بفرمائید .
با تشکر .از اهواز.
تعداد دور کلاف رو چطوری حساب کنیم
سلام لطفا طراحی وسیمپیچی موتورهای تکفازچند دور مثل پنکه رومیزی راهم آموزش بدید ممنون
سلام، بله در آموزش های بعدی حتما به این موضوع می پردازیم.
سلام ببخشید تعداد دور سیم پیچی و ضخامت سیم مورد نیاز برای سیم پیچی چی هست؟
سلام
میشه بگید که چ جوری باید فهمید که قطر سیم با تعداد دور کلاف چقدر است ( فرض بر اینکه ما فقط استاتور روهمراه پلاک دااریم که از قبل سیم پیچ خارج شده است )
ممنون
سلام میشه فرمولهای طراحی الکترو موتور سه فاز آموزش بدین من سیم پیچ هستم هرچه گشتم پیدا نکردم یه بنده خدایی از هم کارا بلده ولی نمیده
سلام، در آموزش های بعدی حتما به این موضوع می پردازیم.
با سلام اگر در یک موتور سه فاز تعداد دور یا ضخامت سیم پیچ کم شود چه اتفاقی برای موتور می افتد. با سپاس